مجله علمی دانشکده پرستاری و مامائی همدان دوره 25 شماره 2 تابستان 1396 DOI: 10.21859/nmj-25027 تاريخ دريافت مقاله: 1395/01/24 تاريخ پذيرش مقاله: 1395/04/29 واژگان کلیدی: دیابت نوع دو آموزش خود مراقبتی کیفیت زندگی تمامی حقوق نشر برای دانشگاه علوم پزشکی همدان محفوظ است. بررسی اثربخشی آموزش خودمراقبتی بر سالمت جسمی و روانی در بیماران دیابتی نوع II * ۳ شمس الدین شمس ۱ یاسر مرادی ۲ محمدرضا ذاکر 1 مربی گروه پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ارومیه ارومیه ایران 2 دانشجوی دکتری گروه تخصصی پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی همدان همدان ایران 3 مربی گروه هوشبری دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ارومیه ارومیه ایران مقدمه بیماری دیابت با سطوح باالی قند خون و اختاالت متابولیسم کربوهیدرات ها چربی ها و پروتئین ها مشخص می گردد و مشخصه آن باال رفتن سطح قند خون ناشی از اختال در ترشح انسولین یا عملکرد انسولین و یا هر دو این موارد می باشد ]1[. دیابت یکی از بایای اخیر می باشد چرا که سبب افزایش بیماری های قلبی - عروقی عروق مغز عروق محیطی نفروپاتی رتینوپاتی نوروپاتی پای دیابتی و آمپوتاسیون می شود ]2[. هزینه دیابت در سال 2013 میادی در جهان حدودا 548 میلیارد دالر بوده و به عبارتی دیگر بیش از 11 درصد بودجه سامت جهان صرف دیابت شده است ]3[. طبق برآورد سازمان جهانی بهداشت تعداد مبتایان به دیابت در سال 2035 در دنیا به 366 میلیون مقاله پژوهشی * نویسنده مسئول: محمدرضا ذاکر مربی گروه هوشبری دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ارومیه ارومیه ایران. ایمیل: Mrz2013@yahoo.com چکیده مقدم ه: مراقبت از خود نقش ويژه اي در مراقبت از بيماري هاي مزمن دارد. رعايت فعاليت هاي خودمراقبتي تاثیر زیادی بر عملکرد جسمی و روانی بیماران مبتا به دیابت دارد. لذا این مطالعه با هدف تعیین اثربخشی آموزش خودمراقبتی بر سامت جسمی و روانی در بیماران دیابتی نوع II انجام شد. روش کار: این مطالعه از نوع نیمه تجربی با پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. نمونه ها بصورت در دسترس انتخاب و با تخصیص تصادفی به دو گروه کنترل ) 40 نفر( و مداخله ) 40 نفر( تقسیم شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه های کیفیت زندگی عمومی) SF36 ( و جمعیت شناختی در طی و از مداخله در هر دو گروه استفاده گردید. گروه مداخله در طی 8 جلسه تحت آموزش خود مراقبتی )پاور پوینت پمفلت کتابچه( قرار گرفتند. سنجش مجدد افراد سه ماه از انجام مداخله صورت گرفت و نتایج توسط نرم افزار SPSS16 و آزمون تی تست و خی دو مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافت ه ه ا: قب ل از انج ام مداخل ه میانگی ن کل ی کیفی ت زندگ ی ± 20/82 59/34 در گ روه مداخل ه و 57/66 ± 21/87 در گروه کنترل بود )0/31 = P(. پس از انجام مداخله این میانگین به ± 18/18 73/18 در گروه مداخله و ± 20/72 60/05 در گروه کنترل رسید )0/001 = P(. نتیجه گیری: آموزش خود مراقبتی موجب افزایش آگاهی فرد دیابتی در رابطه با مسایل مختلف دیابت بهبود سامت جسمی و روانی و همچنین افزایش کیفیت و طول مدت زندگی بیماران می شود. نفر می رسد ]4[ که بین سال های 210 و 2030 افزایشی برابر با 96 درصد در کشورهای در حال توسعه و 20 درصد در کشور های توسعه یافته خواهد داشت و متاسفانه این افزایش در کشورهای در حال توسعه از جمله کشور ما چشمگیرتر است ]5[. تاثیر دیابت مربوط به عوارض زودرس و دیررس آن از قبیل: هیپوگلیسمی عوارض عروق کوچک و بزرگ نمی شود بلکه دیابت نیز مانند سایر بیماری های مزمن با روبرو کردن بیمار با چالش های متعدد از قبیل فشار های ناشی از کنترل و درمان بیماری رعایت برنامه های درمانی - مراقبتی پیچیده و هزینه بردار نیاز به مراجعه مکرر به پزشک و انجام آزمایش های مختلف و متعدد نگرانی درباره آینده احتمال ابتای فرزندان اختال در روابط اجتماعی و
شمس و همکاران آموزش خودمراقبتی در بیماران دیابتی انجام نشده بود لذا بر آن شدیم تا مطالعه ای را تحت عنوان اثربخشی آموزش خودمراقبتی بر سامت جسمی و روانی در بیماران دیابتی نوع II انجام دهیم تا بتوانیم گام موثری در جهت افزایش سامت جسمی و روانی و در مجموع افزایش کیفیت زندگی بیماران مبتا به دیابت برداریم. روش کار این مطالعه از نوع نیمه تجربی با پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل است. حجم نمونه با توجه به اطاعات موجود در مطالعه وثوقی و همکاران ]13[ با در نظر گرفتن انحراف معیار 3/8 با فاصله اطمینان 0/95 و توان آزمون 80 درصد با احتساب امکان ریزش بر اساس فرمول زیر در مجموع 80 نفر بدست آمد. N=((z1-α/2+z1-B) 2 (S 2 1 +S2 2 ))/(ϻ1-ϻ2)2 از بین زونکن های موجود 6 زونکن بصورت تصادفی انتخاب و با رعایت معیارهای ورود )تایید بیماری دیابت نوع دو توسط پزشک سن باالی 17 سال داشتن حداقل سواد خواندن و نوشتن فقدان بیماری های مغزی از قبیل دلیریوم دمانس اختاالت یادگیری عدم وجود اختاالت گفتاری و شنوایی و عدم استفاده از داروهای موثر بر وضعیت رفتاری و روانی عدم سابقه شرکت در پژوهش های مشابه طی شش ماه اخیر عدم وجود مشکات ثانویه مانند: بیماری روانی فشار خون باالی 160/100 بیماری مزمن کلیوی و ناراحتی قلبی شدید و یا هر بیماری جدی دیگر و تمایل برای شرکت در مطالعه( تعداد 300 پرونده انتخاب و با استفاده از جدول اعداد تصادفی بطور یک درمیان به دو گروه کنترل )40 نفر( و مداخله )40 نفر( تقسیم شدند. سپس با تک تک این افراد تماس تلفنی حاصل شد افرادی که تمایل به شرکت در پژوهش داشتند را در یک روز خاص به انجمن دیابت دعوت نموده و معیارهای ورود و خروج از مطالعه دوباره مورد بررسی قرار گرفت. از انجام مداخله پیش آزمونی از همه افراد مورد مطالعه انجام و سپس آموزش گروه مداخله به روش سخنرانی در طی 8 جلسه و یک بار در هفته و هر جلسه به مدت 45 دقیقه در کاس های انجمن دیابت ارومیه توسط خود پژوهشگر به همراه ارائه کتابچه و پمفلت صورت گرفت که در هر جلسه آموزشی حداکثر 15 نفر حضور داشتند. محورهای آموزش شامل: تعریف بیماری دیابت و مختصری از فرایند بیماری و عوارض دیابت و راه های پیشگیری از پیشرفت عوارض تغذیه در دیابت و لزوم کنترل وزن لزوم انجام ورزش در دیابت و چگونگی انجام فعالیت های فیزیکی اندازه گیری قند خون 55 خانوادگی مشکات جنسی و اختال در کار منجر به کاهش کیفی ت زندگ ی ف رد مبت ا م ی ش ود. کاه ش کیفی ت زندگ ی سبب کاهش حس رضایت فرد از زندگی می گردد و با تحت تاثیر قرار دادن تعهد فرد نسبت به انجام دستورات درمانی - مراقبتی می تواند بر نتایج حاصل از درمان و مراقبت از بیماری نیز اثر بگذارد ]6[ و موجب چالش های فراوان در زندگی روزمره فرد می شود ]7[. یکی از مفاهیم بسیار مهم در بیماران مزمن کیفیت زندگی است امروزه در مراقبت های پزشکی کنترل بیماری های مزمن از اهمیت ویژه ای برخوردار است بهبودی در بیماران مزمن غیر ممکن بوده ولی مرگ یک واقعه دور دست است در این موقعیت اهداف مراقبت درمانی مطلوب نمودن کیفیت زندگی است ]8[. یکی از موضوعاتی که سبب افزایش کیفیت زندگی بیماران می گردد ارائه برنامه های آموزشی و همچنین نحوه ارائه برنامه های آموزشی به بیمار است. آموزش به بیمار امر مهمی است که اثرات ارزنده و مفید آن بار ها در تحقیقات مختلف ثابت شده است علی رغم فوائد متعدد آموزش بیمار در قبال هزینه ناچیزش این امر مهم در مراکز بهداشتی و درمانی نادیده گرفته شده است یا مورد بی توجهی قرار می گیرد ]9[. نتایج مطالعه اسماعیلی نشان داد که آموزش بیمار در ایران از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست به طوری که برنامه آموزش به بیمار یا اجراء نمی شود یا بسیار ناقص و نامنظم اجراء می گردد ]10[. رفتار های خود مراقبتی مناسب سبب ارتقاء توانائی ها انجام بهتر فعالیت های روزانه و دستیابی به استقال در بیمار می شود و به این ترتیب وی در انجام عملکرد های اجتماعی تواناتر و برای زندگی امیدوار تر می شود و نهایتا از کیفیت زندگی مطلوب تری برخوردار می گردد ]11[. آموزش به بیمار با هدف توانمند سازی وی با دادن اطاعات الزم در مورد دیابت و مهارت های خود مراقبتی صورت می گیرد که توسط این مهارت ها بیمار قادر خواهد بود در مورد سامتی خود تصمیم های مهمی اتخاذ نماید. آموزش به بیمار جزئی از وظایف گروه پرستاری و یک عامل ضروری برای بیمار می باشد تا بدین گونه سبب بهبود کیفیت زندگی و کاهش هزینه های درمانی بیمار گردد ]12[. با توجه به موارد گفته شده و با وجود مشکات فراوان در ابعاد جسمی و روانی بیماران مبتا به دیابت و ایجاد عوارض مزمن و ناتوانائی های فراوان و هزینه های زیاد و افزایش روز افزون مبتایان به دیابت مرگ و میر فراوان هم در کشور های توسعه یافته و هم در کشور های در حال توسعه و همچنین با توجه به اینکه مطالعه ای مشابه تا آن زمان در شهر ارومیه در راستای تاثیر
مجله علمی دانشکده پرستاری و مامائی همدان دوره 25 شماره 2 تابستان 1396 و در بين گروه ها و همچنین آزمون آماری خی دو استفاده گرديد. توسط خود فرد دیابتی داروها و نحوه مصرف صحیح و مرتب آنها و عوارض دارویی خود مدیریتی تغییر رفتار و کنترل استرس و ترک رفتارهای ناسالم از قبیل مصرف دخانیات یا یافته ها مجموعا 80 نفر بیمار مبتا به دیابت در دو گروه مداخله )40 = n( و كنترل )40 = n( در اين پژوهش شركت كردند. میانگین سن افرد شرکت کننده در گروه مداخله ± 3/48 38/35 و در گروه کنترل ± 4/53 43/44 بود. از نظر توزيع جنس در دو گروه مداخله و کنترل به ترتیب 62/5 درصد و 60 درصد از افراد مونث بودند. نتایج آزمون آماری کای دو تفاوت معنا داری بین متغیر های جنس شغل وضعیت تاهل سطح درآمد سطح تحصیات محل زندگی بیماری زمینه ای و داروهای مصرفی در دو گروه کنترل و مداخله را نشان نداد )0/05 < P(. جدول 1 نشان می دهد از انجام مداخله میانگین سامت جسمی کیفیت زندگی در گروه مداخله افزایش یافته است طوری که بین میانگین نمرات دو گروه از انجام مداخله اختاف معنی دار آماری وجود دارد )0/05 > P(. از انجام مداخله بین میانیگن نمرات دو گروه در هیچ یک از شاخص های سامت جسمی تفاوت آماری معناداری وجود نداشت. اما پس از انجام مداخله در هر چهار شاخص تفاوت معنادار آماری مشاهده گردید )0/05 > P(. الکل بود. سنجش مجدد افراد سه ماه از انجام مداخله صورت گرفت. ابزار گرداوری داده ها پرسشنامه کیفیت زندگی عمومی) SF36 ( بود که به دو سامت جسمانی و سامت روانی تقسیم می گردد که در سامت روان خود شامل 4 فردی ( شادابی سامت روان عملکرد اجتماعی و نقش روان( و در سامت جسمانی نیز که خود دارای 4 )عملکرد جسمی نقش جسمی درد بدن و سامت عمومی( و در مجموع دارای 8 می باشد. در این بررسی مجموع امتیازات قابل محاسبه برای هر فرد 100 امتیاز می باشد. پایائی این ابزار استاندارد نیز با استفاده از تحلیل آماری )همبستگی درونی( و روائی آن با استفاده از روش مقایسه گروه های شناخته شده و روائی همگرائی به اثبات رسیده است )14(. در این مطالعه نیز همبستگی داخلی ابزار با آلفای کرونباخ )0/84( بدست آمد. پس از جمع آوری داده ها تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرم افزار SPSS 16 صورت گرفت و عاوه بر آمار توصيفي پس از اطمينان از نرمال بودن توزيع متغيرها بوسيله آزمون كولموگروف- اسميرنوف از آزمون تي مستقل به منظور بررسي ميانگين نمرات کیفیت زندگی جدول 1: مقایسه میانگین شاخص های سامت جسمی کیفیت زندگی و از مداخله در دوگروه کنترل و مداخله آزمون تی مستقل کنترل مداخله گروه انحراف معیار میانگین انحراف معیار میانگین P = 0/9 9/79 53/22 9/96 64/62 عملکرد جسمی P = 0/002 10/76 56/08 8/01 77/62 P = 0/1 20/41 47/37 18/06 46/87 نقش جسمی 20/99 59/25 20/83 71/25 P = 0/15 12/94 66/66 15/86 71/42 درد بدن P = 0/02 13/54 73/48 12/49 80/31 P = 0/5 17/81 37/78 13/12 39/92 سالمت عمومی 18/03 42/71 13/62 55/02 P = 0/3 19/01 51/26 19/28 55/71 کلی 19/52 57/13 17/41 71/05 56
شمس و همکاران گروه جدول 2: مقایسه میانگین شاخص های سامت روانی کیفیت زندگی و از مداخله در دو گروه کنترل و مداخله احساس شادابی عملکرد اجتماعی نقش عاطفی سالمت روان کلی روانی میانگین 51/87 مداخله انحراف معیار 11/68 میانگین 51/65 کنترل انحراف معیار 9/95 آزمون تی مستقل P = 0/92 P = 0/008 P = 0/26 P = 0/12 P = 0/35 P = 0/66 9/98 25/22 29/43 7/29 29/43 19/88 25/93 22/6 21/52 57/25 61/30 66/56 53/18 56/66 84/25 80 64/04 62/97 9/92 21/75 14/72 4/10 24/75 19/31 14/71 21/72 18/74 63/28 60 80/75 51/78 60/3 88/33 96/66 62/98 75/31 جدول 3: مقایسه میانگین کلی کیفیت زندگی و از مداخله در دوگروه کنترل و مداخله گروه مداخله 59/34 ± 20/82 گروه کنترل 57/66 ± 21/87 آزمون تی مستقل P = 0/31 60/05 ± 20/72 73/18 ± 18/18 جدول 2 نشان می دهد از انجام مداخله میانگین سامت روانی کیفیت زندگی در هر دو گروه افزایش یافته است و این افزایش در گروه مداخله بارزتر است. نتایج نشان می دهد بین میانگین نمرات دو گروه از انجام مداخله اختاف معنی دار آماری وجود دارد )0/05 > P(. از انجام مداخله بین میانیگن نمرات دو گروه در هیچ یک از شاخص های سامت روانی تفاوت آماری معناداری وجود نداشت. اما پس از انجام مداخله در هر چهار شاخص تفاوت معنادار آماری مشاهده گردید )0/05 > P(. در مجموع نتایج حاصل از جدول 3 نشان دهنده آن است که میانیگن کلی کیفیت زندگی پس از آموزش و ارائه بسته آموزشی در گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل افزایش بیشتری یافته است و این افزایش از لحاظ آماری معنی دار می باشد 000/1( =.)P بحث یافته های این مطالعه نشان داد که اکثریت نمونه های گروه کنترل و مداخله را زنان تشکیل داده اند در مطالعه وثوقی و همکاران )1390( جهت بررسی توان خود مراقبتی بیماران دیابت انجام داده اند نیز 65/2 درصد از افراد مورد مطالعه را زنان تشکیل داده بودند ]13[. مطالعه ای که توسط ماهاوارات و همکاران) 2009 ( با عنوان کیفیت زندگی بیماران دیابتی تحت آموزش خود مراقبتی انجام داده اند نیز 77/4 درصد از شرکت کنندگان را زنان تشکیل داده اند ]14[ و در توضیح این علت حسینی و همکاران )1387( می نویسند فعالیت پایین و شیوع چاقی در زنان یکی از عوامل افزایش ابتاء آنها به دیابت نسبت به مردان می باشد ]15[. نتایج این مطالعه نشان داد که دو گروه کنترل و مداخله از نظر متغیر های زمینه ای و مخدوش کننده که می تواند به نوعی بر نتایج مطالعه تاثیر داشته باشند از نظر آماری تفاوت معنا داری نداشته و به عبارتی دیگر این دو گروه همگن می باشند. به علت عدم وجود تفاوت آماری در متغیر های زمینه ای در دوگروه کنترل و مداخله همگونی مناسب بین گروه ها مشهود بوده و لذا وجود تفاوت معنا دار در متغیر وابسته در گروه مداخله از انجام مداخله ناشی از تاثیر مثبت اجرای برنامه آموزش خود 57
مجله علمی دانشکده پرستاری و مامائی همدان دوره 25 شماره 2 تابستان 1396 58 مراقبتی می باشد. در بررسی ابعاد پرسشنامه کیفیت زندگی عمومی افراد شرکت کننده در این مطالعه نتایج بدست آمده نشان می دهد که: در سامت جسمی اختاف آماری معنا داری بین دو گروه کنترل و مداخله از انجام مداخله وجود دارد. که این امر حاکی از تاثیر مثبت آموزش خود مراقبتی بر کیفیت زندگی عمومی در سامت جسمی می باشد. در مطالعه تقدیسی و همکاران) 1388 ( کیفیت زندگی عمومی بیماران مبتا به دیابت از انجام آموزش خود مراقبتی افزایش یافته است ]16[. مطالعه برینس و همکاران )2009( نیز نشان داد که شرکت در برنامه آموزشی در بین بیماران مبتا به دیابت سبب افزایش عملکرد در آن ها می گردد ]17[. مطالعه حیدری و همکاران نیز نشان داد که آموزش به شیوه سخنرانی پرسش و پاسخ آموزش به شیوه چهره به چهره همراه با اساید و پمفلت سبب افزایش و بهبود عملکرد مبتایان به دیابت می گردد ]18[. در مطالعه حاضر در بررسی کلی سامت روانی کیفیت زندگی و همچنین شاخص های مرتبط با آن اختاف آماری معنی داری بین دو گروه کنترل و مداخله از انجام مداخله مشاهده گردید. چنین به نظر می رسد این امر به دلیل تاثیر آموزش گروه محور و استفاده از تجربیات زیسته همدیگر در بین افراد شرکت کننده در گروه مداخله باشد و این یافته با مطالعه زنده طلب و همکاران) 1392 ( که به تاثیر آموزش بر روی کیفیت زندگی بیماران دیابتی پرداختند هم خوانی دارد ]19[. چرا که در مطالعه آنها یک مشاور روان شناس نیز حضور داشت و در قالب کاس های گروهی به مشاوره و بحث با افراد می پرداخت. یکی از محدودیت های این مطالعه وجود متغیر های غیر قابل کنترل شامل خصوصیات روحی - روانی و زمینه های فرهنگی بیماران و خانواده های آن ها بود که ممکن است به طور متفاوت بر یادگیری و عملکرد افراد شرکت کننده در مطالعه تاثیر داشته باشد. نتیجه گیری طبق نظر سازمان بهداشت جهانی آموزش اساس و بنیان درمان دیابت است. اهداف کلیدی آموزش دیابت تغییر رفتار افراد و ارتقاء خود مراقبتی می باشد. آموزش خود مراقبتی موجب افزایش آگاهی فرد دیابتی در رابطه با مسایل مختلف دیابت از جمله اصول مراقبت از خود و کنترل مستمر قند خون در حد نزدیک به طبیعی پیشگری از بروز عوارض زودرس و دیررس بیماری کاهش هزینه های درمانی بهبود سامت جسمی و روانی و همچنین افزایش کیفیت و طول مدت زندگی بیماران می شود طوری که در مطالعه حاضر نیز سامت جسمی و روانی بیماران نیز از شرکت در برنام ه آموزش ی خود-مراقبت ی افزای ش یافت ه ب ود. تضاد منافع در این مطالعه تضاد منافع وجود ندارد. سپاسگزاری اين مقاله مستخرج از پايان نامه كارشناسي ارشد به شماره طرح مصوب 92-01-33994 و دارای کد اخاق ir.umsu. 1392.160.rec دانشگاه علوم پزشكي اروميه مي باشد که با حمايت مالي دانشگاه علوم پزشكي ارومیه و مساعدت انجمن دیابت ارومیه اجرا شده است. نويسندگان اين مقاله به اين وسيله مراتب قدرداني خود را از مراكز باال و كليه شركت كنندگان در پژوهش اعام مي نمايند. REFERENCES 1. Pinkney J. Prevention and cure of type 2 diabetes. BMJ. 2002;325(7358):232-3. PMID: 12153906 2. Larijane B, Frouzandeh F. Diabetic foot disorders. Iranian J Endocrinol Metab. 2011;5(8):93-103. 3. Azizi F, Gouya M, Vazirian P, Dolatshahi P, Habibian S. The diabetes prevention and control programme of the Islamic Republic of Iran. East Mediterr Health J. 2003;9(5-6):1114-21. 4. Shahshahani M, Shahshahani S, Dehi M. Diabetes epidemiology and fasting blood sugar disorders in the six areas covered by World Health Organization. J Diabetes Nurs. 2014;1(2):1-11. 5. Heshmati H, Behnampour N, Khorasani F, moghadam z. [Prevalence of chronic complications of diabete and its related factors in referred type 2 diabetes patients in Freydonkenar diabetes center]. J Neyshabur Univ Med Sci. 2014;1(1):36-43. 6. Darvishpoor Kakhk A, Abed Saeedi J, Yaghmaie F, Alavi Majd H, Montazeri A. [Quality of life of diabetic patients referred to tehran hospitals]. Iranian J Endocrinol Metab. 2006;8(1):49-56. 7. Ramandi M, Shareh H, Siltani E, Khormaee F, Mirzaee A. [Role of Coping Strategies In The Psychological Problems of Patients With Diabetes]. J Ilam Univ Med Sci. 2013;21(3):163-73. 8. Huberta E, Henk J, Heyboom-de J, Betty B. Health related quality of life in patient with type 1 diabetes mellitus. Indian J Med Res. 2007;12:34-42. 9. Ataee E, Haghjoo M, Dalvandi A, Bakhshandeh H. [Effect of self-care education on quality of life among patients with permanent pacemaker]. Iranian J Cardiovasc Nurs. 2013;1(4):40-7. 10. Esmailie R. Survey of clinical nurses views about the problems of patient teaching. Tehran: Iran University of Medical Sciences; 1997. 11. Jaarsma T, Halfens R, Tan F, Abu-Saad HH, Dracup K, Diederiks J. Self-care and quality of life in patients with advanced heart failure: the effect of a supportive educational intervention. Heart Lung. 2000;29(5):319-30. DOI: 10.1067/mhl.2000.108323 PMID: 10986526 12. Razavi M, Sabouri A. [An Innovative Educational Method]. J Med Educ. 2005;6:6-131. 13. Vosoghi Karkazloo N, Abootalebi Daryasari G, Farahani B, Mohammadnezhad E, Sajjadi A. [The study of self-care agency in patients with diabetes]. J Res Nurs Midwifery Birjand Univ Med Sci. 2012;8(4):197-204. 14. Mahaweerawat Chavepoojnkamjorn W, Schelp F, Pichainarong N. The quality of life type 2 diabetic patient usin a self help group program. Southeast Asian J Trop Med Public Health. 2009;40(1):169-76. 15. Hosainy R, Rasouli A, Baradaran HR. [Risk factors for diabetic foot ulcer in diabetic patients referred to the clinic, training center Qom
شمس و همکاران Kamkar]. Qom Univ Med Sci. 2009;2(3):18-26. 16. Taghdisi M, Borhani M, Solhi M, Afkari M, Hosseini M. Effect of educational program based on PRECED model on quality of life in patients with typeii diabetes. J Gorgan Univ Med Sci. 2011;13(1):29-36. 17. Beranth C. The health belief model applied to glycemic control. Diabetes Educ. 1999;21(8):321-9. 18. Heidari G, Moslemi S, Montazeri Far F, Heidari M. [The effect of correct diet on knowledge attitude and practice of type 2 diabetic patient]. Tabibe Shargh. 2002;4(4):207-13. 19. Zendehtalab H, Vaghei S, Emamimoghadam Z. [Effect of intervention based on BASNEF model on quality of life in patients with type 2 diabetes]. Evid Based Care. 2013;3(1):7-16. 59
Scientific Journal of Hamadan Nursing & Midwifery Faculty Volume 25, No. 2, Summer 2017 DOI: 10.21859/nmj-25027 Received: 12.04.2016 Accepted: 19.07.2016 Keywords: Diabetes II Self-Care Quality of Life Training How to Cite this Article: Shams Sh, Moradi Y, ZakerMR. Effectiveness of self-care training on physical and mental health of patients with diabetes type II. Sci J Hamadan Nurs Midwifery Fac. 2016;25(2):54-60.DOI: 10.21859/nmj-25027 2017 Scientific Journal of Hamadan Nursing & Midwifery Faculty Effectiveness of Self-care Training on Physical and Mental Health of Patients with Diabetes Type II Shams Al-din Shams 1, Yaser Moradi 2, Mohammad Reza Zaker 3,* 1 Instructor, Department of Nursing, School of Nursing and Midwifery, Urmia University of Medical Sciences, Urmia, Iran 2 PhD Student, Department of Nursing, School of Nursing and Midwifery, Hamadan University of Medical Sciences, Hamadan, Iran 3 Instructor, Department of Anesthesia, School of Paramedical, Urmia University of Medical Sciences, Urmia, Iran * Corresponding author: Mohammad Reza Zaker, Instructor, Department of Anesthesia, School of Paramedical, Urmia University of Medical Sciences, Urmia, Iran. E-mail: Mrz2013@yahoo.com Abstract Original Article Introduction: Self-care plays an important role in chronic diseases care. Adherence to selfcare activities has an effect on physical and psychological care of patients with diabetes. This study aimed to determine the effectiveness of self-care training on physical and mental health of diabetic patients. Methods: Before and after quasi-experimental study was performed on patients with diabetes, who were referred to the Diabetes Association of Urmia. Samples were selected by convenience method and then randomly assigned to intervention (40) and control (40) groups. Collection of data was performed by the general quality of life questionnaire (SF 36) and demographic, before and after the intervention in both groups. The intervention groups received eight sessions of training in self-care (through PowerPoint, pamphlets, and booklets). Re-assessment was done three months after the intervention and the results were analyzed by SPSS software version 16, t-test and chi-squared test. Results: The total mean of quality of life before the intervention was 59.34 ± 20.82 in the intervention and 57.66 ± 20.87 in the control group (P = 0.31). After the intervention, the total mean of quality of life was 73.18 ± 18.18 in the intervention group and 60.05 ± 20.72 in the control group (P = 0.001). Conclusions: Diabetes self-care training is crucial to increase individuals awareness regarding diabetes issues, improve physical and mental health and increase the quality and length of life in patients.